De pen van de dierenarts
Kort na mijn benoeming ontving de KNMvD een boze brief: wat voor pennenlikker ze nú als voorzitter hadden aangesteld! Een gewezen overheidsdienaar, ongetwijfeld bureaucratisch en waarschijnlijk ‘links’; het dienen van de volksgezondheid heeft immers het imago van ‘liefdewerk, oud papier’. Het stak me een beetje, want ik heb me tot op de dag van vandaag altijd dierenarts gevoeld. En mijn bijdrage aan het heil van mens en dier is groter door het bereik van mijn pen, dan door het uitoefenen van de praktijk. Daarnaast denk ik dat onze leden zich niet allemaal ten volle bewust zijn van de hoeveelheid wet- en regelgeving die continu van invloed is op hun werk. Het is juist de taak van de KNMvD om te bepleiten dat de regels nuttig, noodzakelijk en uitvoerbaar zijn. Wij hanteren bij het beteugelen van regeldrift vaak de pen; woorden doen ertoe in Den Haag. Ik vind ‘pennenlikker’ daarom inmiddels een geuzennaam.
"Onze handtekening maakt de toegevoegde waarde van de dierenarts zichtbaar. Iets om zuinig op te zijn" - Sophie Deleu
Maar ook de pen van de praktiserend dierenarts is een krachtig instrument. Geneesmiddelen worden niet voor niets ‘voorgeschreven’. Nu zouden sommige veterinaire handelingen na enige oefening misschien wel kunnen worden uitgevoerd door professionals met een andere opleiding. Denk daarbij aan ogenschijnlijk simpele vaardigheden als vaccineren, sederen of castreren. Maar het toepassen van deze middelen en handelingen hoort wel gepaard te gaan met een onderzoek, een beoordeling, een vaccinatiestrategie en/of een behandelplan. De eigenaar heeft weinig zicht op de achterliggende veterinaire kennis en ervaring die ingezet worden ter genezing en preventie. Niet alleen van een actuele ziekte, maar ook ter voorkóming van veel erger. Zoals bij infectieziekten en zoönosen – waarvan de maatschappelijke gevolgen groot kunnen zijn – maar ook bij de individuele patiënt, bijvoorbeeld bij gebitsverzorging. Ik gebruik graag de metafoor van het voorschrift om uit te leggen dat het professionele heil van de dierenarts ook zijn weerslag vindt in vaccinatiepaspoorten, formulieren, certificaten en behandelplannen. Hiermee wordt een garantie afgegeven. Onze handtekening maakt de toegevoegde waarde van de dierenarts zichtbaar. Iets om zuinig op te zijn.
En als het gaat om onze maatschappelijke taken, worden we door veel partijen opgeroepen ons op te stellen als de advocaat van het dier. Bijvoorbeeld als het gaat om dierenwelzijn. Persoonlijk heb ik hier moeite mee. Er zijn in dierenwelzijnskwesties altijd meer belangen in het spel, dan alléén die van het dier. Juist de dierenarts heeft een zorgvuldige afweging te maken. Eenzijdig najagen van de belangen van het dier, doet in mijn ogen vaak meer kwaad dan goed. In de Veterinaire Eed staat ‘ambassadeur’ van het dier. Deze term doet meer recht aan onze positie ten opzichte van het dier, zijn eigenaar en het doel waarvoor het gehouden wordt. Ik beschouw het namelijk wél als onze professionele verantwoordelijkheid om op te komen voor het dier, als er te weinig oog is voor diens belangen. Maar precies met het oog op die belangen – diergezondheid en -welzijn – pleit ik tevens voor een vergelijking met een andere bewaker van publieke belangen: de notaris.
Ik weet wel dat weinig dierenartsen het schrijvende beroep van notaris aansprekend zullen vinden, maar zij zijn van groot belang op spannende momenten in een mensenleven. Zonder notaris zou het bijvoorbeeld onmogelijk zijn een huis te (ver)kopen. In zijn documenten ligt vast hoe de verschillende belangen van partijen zijn gewogen en wie, waarop recht heeft in welke situatie. Zo geredeneerd kan de dierenarts in de rol van notaris – niet die van politieagent! – vastleggen wat het dier, of de groep dieren, moet toekomen. Daarmee kan hij opkomen voor het dier, zonder de belangen van mensen en andere dieren te veronachtzamen. Deze vastlegging dient als bescherming; het dier is ermee verzekerd van een professioneel oordeel dat standhoudt als het spannend wordt. Bijvoorbeeld bij een keuring voor een wedstrijd of transport.
Niemand zal van een praktiserend dierenarts verwachten dat hij zijn pen aflikt bij het uitoefenen van zijn beroep. De meesten zullen zich eerder ergeren aan het vele papierwerk. Maar het is wél belangrijk dat het zorgvuldig gebeurt. Zonder de handtekening van de dierenarts worden dieren het kind van de rekening.
