Introductie keuzevak is eerste stap naar veterinair kenniscentrum insecten

Studenten Diergeneeskunde in Utrecht kunnen vanaf dit schooljaar kiezen voor het keuzevak insecten. De faculteit speelt hiermee in op het ontstaan van bedrijven die zich richten op de kweek van insecten als grondstof voor diervoeding en als humaan voedingsmiddel. 

“Toen aan het eind van de vorige eeuw de commerciële viskwekerij ofwel aquacultuur zich in Nederland begon te ontwikkelen, hebben we daar als faculteit Diergeneeskunde niet op ingespeeld”, vertelt Frank van Eerdenburg, universitair hoofddocent bij de afdeling Gezondheidszorg Landbouwhuisdieren van de faculteit Diergeneeskunde. “We hebben in de viskwekerij de boot gemist. Nu de commerciële insectenkwekerij opkomt, willen we niet dezelfde fout maken. De introductie van het keuzevak insecten voor masterstudenten is een eerste stap naar het opleiden van veterinaire specialisten die kunnen bijdragen aan de diergezondheid op insectenkweekbedrijven.”

De kweek van insecten staat nog in de kinderschoenen. Deze nieuwe tak van houderij van landbouwhuisdieren is weliswaar door de EU erkend, maar regelgeving is er nog niet zo veel. Hierdoor is het gebruik van insecten in humane voeding nog maar beperkt mogelijk. Het is de verwachting dat hier de komende jaren verandering in komt.  

Zowel de voedingsindustrie als de diervoederindustrie is geïnteresseerd in alternatieve eiwitbronnen. “De industrie heeft behoefte aan nieuwe eiwitbronnen en daar liggen kansen voor de teelt van insecten”, weet Van Eerdenburg. “Insecten kunnen zich snel vermenigvuldigen en zijn in staat om voer op een efficiënte manier om te zetten. Daar komt bij dat insecten diverse afvalstromen uit de voedingsindustrie en veehouderij kunnen verwerken. Dit maakt dat insecten een duurzame en interessante bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van het wereldvoedselvraagstuk. Het mooie van insecten is ook dat je er heel veel kunt houden in een kleine ruimte.” 

"Bij alle vormen van dierhouderij is veterinaire ondersteuning zinvol" - Thomas Lefebvre, directeur research en development bij Ynsect

Nederland loopt voorop met insectenkwekerij

Nederlandse bedrijven zijn voorloper bij de ontwikkeling van de commerciële houderij van insecten. De faculteit Diergeneeskunde wil hierbij aanhaken. “Dat doen we in overleg. Onder meer met de Europese dierenartsenorganisatie Federations of Veterinarians of Europe.” De FVE streeft naar het opleiden van dierenartsen voor de insectenkwekerij op een aantal plekken in Europa. “Wij spelen daar op in. Het aanbieden van het keuzevak insecten is een eerste stap.” 

Ondernemingen in de insectenbranche zijn positief over de voornemens van de faculteit Diergeneeskunde om veterinaire kennis rond insecten te ontwikkelen en aan te bieden. “Kennis op dit gebied is nog beperkt. Daarom juichen we alle initiatieven toe die leiden tot meer veterinaire kennis”, zegt Thomas Lefebvre. Hij is directeur research en development bij Ynsect. Dit is een internationaal werkend bedrijf met insectenkwekerijen in verschillende landen. Sinds vorig jaar is Ynsect ook eigenaar van meelwormenkwekerij Protifarm in Ermelo.
Door aansluiting te zoeken bij samenwerkingsverbanden en veterinair onderzoek probeert Ynsect ook zelf deskundigheid in huis te halen. “We bouwen onze eigen kennis op van meelwormpathologieën en hun detectiemiddelen”, zegt Lefebvre. 

Grootschalige veterinaire problemen op insectenkweekbedrijven lijken er vooralsnog niet te zijn. Maar zowel Lefebvre als Van Eerdenburg vinden dat het desalniettemin nodig is veterinaire deskundigen op te leiden. “Bij alle vormen van dierhouderij is veterinaire ondersteuning zinvol.” 

"Mijn verwachting is dat het aantal studenten de komende jaren geleidelijk zullen groeien als de bekendheid van de insectenkwekerij en onze opleiding toeneemt. De realiteit is dat op dit moment veel studenten insecten nog een beetje eng vinden." - Frank van Eerdenburg, universitair hoofddocent

Beschikbare kennis is beperkt 

Vooralsnog is de beschikbare kennis beperkt, concludeert Van Eerdenburg die als verkenner voor de faculteit Diergeneeskunde zich heeft georiënteerd op kennis en onderzoek rond de commerciële kweek van insecten. “Bij Wageningen Universiteit houden ze zich al wat langer bezig met de insectenkwekerij. Maar daar gaat het vooral om de zoötechnische aspecten; de houderij en de voeding. In Kopenhagen werkt een groep wetenschappers samen op het gebied van insectenziekten.” 

Ook over het welzijn van insecten is er nog maar weinig bekend. “De Raad voor Dierenaangelegenheden heeft er een rapport over geschreven. De belangrijkste conclusie daarvan is dat er nauwelijks uitspraken te doen zijn over het welzijn van insecten. Overigens is mijn persoonlijke mening dat ook insecten welzijn kennen.” 

Bij de invulling van het keuzevak insecten werkt de faculteit Diergeneeskunde samen met Wageningen Universiteit. “Studenten die dit keuzevak kiezen, laten we eerst de vier weken van het keuzevak in Wageningen doen. Het wiel opnieuw uitvinden is niet zinvol. Daar plakken we een week aan vast, waarin we kijken naar ziekten bij insecten. Aan bod komen pathologie, therapie, welzijn en ethiek. Een ethische vraag is bijvoorbeeld hoe je staat tegenover het doden van insecten. Je moet er wel heel veel doodmaken voor één kilogram eiwit.”  

Klein beginnen

Of veel studenten het keuzevak insecten zullen kiezen, weet Van Eerdenburg nog niet. “Met tien of twintig aanmeldingen zijn we heel blij. Mijn verwachting is dat de aantallen de komende jaren geleidelijk zullen groeien als de bekendheid van de insectenkwekerij en onze opleiding toeneemt. De realiteit is dat op dit moment veel studenten insecten nog een beetje eng vinden.” 

Van Eerdenburg erkent dat het nog een flink aantal jaren zal duren voordat de faculteit Diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht op de kaart zal staan als veterinair kenniscentrum voor de insectenkwekerij. “Het duurt nog wel even voordat er hier gespecialiseerde insectendierenartsen zullen afstuderen.”