Niet nieuw: lawineachtige communicatieontwikkelingen

‘Van kladblok tot laptop’ was de titel van een symposium in 2004*. In het gelijknamige boekje wordt gesproken van ‘de praktijkvoering die enorm wijzigde’ en ‘de lawineachtige communicatieontwikkelingen’. Kennelijk vond men het twintig jaar geleden al heel hard gaan, met name in de gezelschapsdierenpraktijk… Terwijl ik net dacht dat we NU in een ongekende paarse stroomversnelling zitten.

Maar na het lezen van het boekje, zie ik het eerder als een gestaag aanzwellende rivier dan als een stroomversnelling. Gezelschapsdierenpraktijken ontstonden in de negentiende eeuw. En de Groep Geneeskunde van het Kleine Huisdier (later Gezelschapsdieren) werd al in 1947 opgericht. En: ‘tegenwoordig (2004!) wordt soms meer tijd besteed aan het uitleggen van de mogelijke bijwerkingen van een behandeling dan aan de behandeling zelf’. En ook toen al leek het erop dat de dierenarts zichzelf steeds meer wegcijfert, zowel in medische en zakelijke zin.

Diep uit ons hart

Er was ook een bijdrage over compassionate care: meeting the medical and non-medical needs of patient and care-giver as a response to, and respect for the bond that unites veterinarian, client and pet. De kern ervan is ‘het zich zorgend wenden tot de ander zelf, als mens of als dier en bijvoorbeeld niet vanuit een financiële motivatie of primair wetenschappelijke motieven’ en het is zo waardevol omdat het dit echt vanuit onszelf komt, diep uit ons hart. Ik kan in deze tijd niet beter uitleggen wat ons nu eigenlijk drijft… en niet alleen in de gezelschapsdierenpraktijk.

Emotionele uitputting

Maar, zo lees ik verder: onze verantwoordelijkheid voor het deze zorgverlening, in combinatie met de exponentieel verlopende ontwikkelingen binnen ons beroep, maken ons extra kwetsbaar om de tol te betalen voor deze compassionate care. Het kan leiden tot compassion fatigue: uitputting van onze eigen emotionele hulpbronnen. Zeker omdat diergeneeskundige zorg – als een vanzelfsprekendheid – ook de palliatieve zorg en euthanasie omvat. Inderdaad staat het welzijn van veterinaire professionals ook vandaag onder grote druk doordat zij moeilijk afstand kunnen nemen van het werk.

Goede adviezen

Gelukkig bevat het boekje ook ‘adviezen om de mogelijkheid van compassion fatigue te verkleinen’:

• Zorg voor een continue bijscholing voor het hele diergeneeskundige team
• Voldoende humor tijdens het werk
• Zorg voor regelmatige rustmomenten tijdens de werkdag
• Een stilteruimte in de praktijk is belangrijk om je even in te kunnen terugtrekken
• Probeer onder alle omstandigheden jezelf te blijven; speel geen toneel, want dat is niet vol te houden; het is niet erg om je emoties te tonen wanneer de ander verdriet heeft
• Zoek een vriend of collega, die begrip heeft voor de manier waarop jij denkt over zorgverlening binnen ons vak, die naar je wil luisteren en die op een waardevolle manier kan reageren op je verhalen
• Probeer periodes in de vrije natuur door te brengen
• Zoek ongedwongen contacten met kinderen en dieren
• Eet goed en zorg voor voldoende beweging
• Vind de balans tussen je gevoel en je verstand

Niets meer aan toe te voegen!

Zoek een collega

Hoewel we aantoonbaar grote veranderingen doormaken als veterinaire professie, is het troostrijk om te beseffen dat onze collega’s zich meer dan twintig jaar geleden al afvroegen waar de ‘lawine-achtige communicatieontwikkelingen’ heen zouden leiden. Ik vind het ook een waardevol inzicht dat je met goede zelfzorg een gepaste respons kunt geven op de alsmaar schuivende verwachtingen van mens en dier. En ik ben het namens de KNMvD natuurlijk helemaal eens met de tip ‘zoek een collega die begrip voor je heeft, die wil luisteren en die op een waardevolle manier kan reageren op je verhalen’. Daar zijn we voor!

* Van kladblok tot laptop – minisymposium van Aesculaap ter gelegenheid van het afscheid van Frans Sluyters, 10 januari 2004.