Stel dat een werknemer op vakantie gaat en door omstandigheden in het vakantieland of na terugkomst in quarantaine moet. Voor wie zijn de kosten dan? Kun je als werkgever van te voren afspreken dat dit voor eigen risico van de werknemer is? En vervolgens vakantiedagen afboeken of onbetaald verlof laten opnemen indien het vakantiesaldo ontoereikend is voor de periode van quarantaine?
In beide gevallen is de werknemer vanwege het coronavirus niet in staat om op het werk te verschijnen zonder dat er sprake is van ziekte. Als de werknemer de arbeid niet verricht, is de hoofdregel dat de werkgever het loon moet doorbetalen. Alleen als de oorzaak van het niet kunnen werken in de risicosfeer van de werknemer ligt, gaat deze hoofdregel niet op. Dat is bijvoorbeeld het geval bij te laat komen of bij werkweigering. Quarantaine ligt normaliter niet in de risicosfeer van de werknemer.
Bij vakanties geldt dat er bij code groen geen bijzondere veiligheidsrisico’s zijn. De Rijksoverheid adviseert om alleen naar landen te gaan met een geel reisadvies: reizen naar deze landen is verantwoord. Je moet wel opletten, maar hoeft na terugkeer niet in quarantaine. Een verandering van de situatie tijdens de vakantie waardoor de werknemer na terugkeer toch in quarantaine moet, ligt niet in de risicosfeer van de werknemer.
Dit is anders als de werknemer er bewust voor kiest om op vakantie te gaan naar een risicogebied. Zoals landen met code rood of oranje. De rijksoverheid raadt reizen naar rode gebieden volledig af. Reizen naar een oranje gebied wordt ook afgeraden, behalve als het echt noodzakelijk is.
Vakantiereizen vallen niet onder noodzakelijke reizen. Gaat iemand toch naar een oranje of rood gebied, dan is het dringende advies van de Rijksoverheid om bij terugkomst in Nederland meteen thuis twee weken in quarantaine te gaan.
De werknemer die er bewust voor kiest om op vakantie te gaan naar een land met code rood of oranje weet dus dat van hem verwacht wordt dat hij na terugkeer in quarantaine gaat. Tenzij hij thuis kan werken, betekent dit dat hij zijn arbeid niet kan verrichten. Omdat hij dit op voorhand weet, kan gesteld worden dat de oorzaak dat hij zijn arbeid niet verricht, in zijn risicosfeer ligt. Dit betekent dan dat hij tijdens de periode van quarantaine geen recht op loon heeft.
De werknemer kan inhouding van loon dan alleen voorkomen door tijdens de periode van quarantaine vakantie op te nemen. De werkgever kan het opnemen van vakantie overigens niet eenzijdig opleggen.
Er is een verschil tussen werknemers die hun werk wel vanuit huis kunnen verrichten, en werknemers die dat niet kunnen. Als je een werknemer die wel vanuit huis kan werken dit niet laat doen, kun je vervolgens moeilijk volhouden dat de reden dat hij zijn werk niet verricht, in zijn risicosfeer ligt.
Besef wel dat Inhouding van loon een zware sanctie is, die door de betreffende werknemer kan worden aangevochten. Daarom is het noodzakelijk om je werknemers vooraf schriftelijk te wijzen op de consequenties van het op vakantie gaan naar een land met code rood of oranje. Hij moet dan twee weken in quarantaine en zal als hij om die reden zijn werk niet kan verrichten ook geen loon ontvangen.
De hoofdregel geen arbeid, wel loon, tenzij de oorzaak in de risicosfeer van de werknemer ligt, geldt pas sinds 1 januari 2020. Er is dus nog geen jurisprudentie.
Mag je een werknemer vragen of hij naar een ‘code rood/oranje’ land is geweest? Ja dat mag. Je vraagt hem niet om medische gegevens en hebt een gerechtvaardigd belang omdat je je (wettelijke) zorgplichten voor werknemers moet nakomen, ondanks het feit dat een bevestigend antwoord negatieve gevolgen zou kunnen hebben voor deze werknemer. Het is daarom wel belangrijk je beleid op dit punt van te voren schriftelijk bekend te maken.
Tot nu toe geldt code oranje nog formeel voor alle landen, maar er komen versoepelingen aan. De situatie en advies per land vind je hier.
Bron: AWVN